معرفی جدیدترین تجهیزات برقی

فهرست مطالب

1. مقدمه
2. چشم‌انداز کلی بازار تجهیزات برقی
3. شبکه برق فشار ضعیف ( LV ) - معرفی و تجهیزات جدید
4. کابل خودنگهدار – ساختار، مزایا و استانداردها
5. شبکه برق فشار متوسط ( MV ) - سلول‌ها و کوبیکل‌ها
6. یراق‌آلات فلزی و غیر فلزی – نقش در ایمنی و کارایی
7. شبکه روشنائی معابر – فناوری‌های نوین و الزامات توانیر
8. تجهیزات و متعلقات – اجزای تکمیلی شبکه‌های توزیع
9. حفاظت و ایمنی – دستورالعمل‌ها و بخشنامه‌ها
10. رفع حریم – تعاریف، قوانین و روش‌های اجرایی
11. دستورالعمل‌ها و بخشنامه‌های توانیر – بررسی کامل
12. روندهای فناوری و نوآوری‌های جهانی
13. تولیدکنندگان معتبر تجهیزات برقی داخلی و خارجی
14. منابع
15. پرسش و پاسخ‌های متداول درباره جدیدترین تجهیزات برقی

1. مقدمه :

شبکه‌های توزیع و انتقال برق شریان حیاتی هر جامعه محسوب می‌شوند. این شبکه‌ها برای تأمین برق مطمئن، ایمن و پایدار به مجموعه‌ای از تجهیزات متنوع و پیشرفته نیاز دارند. در سال‌های اخیر، رشد مصرف انرژی، توسعه زیرساخت‌های شهری و صنعتی، و لزوم کاهش خاموشی‌ها باعث شده معرفی جدیدترین تجهیزات برقی به یکی از اولویت‌های اصلی شرکت‌های توزیع برق و شرکت توانیر تبدیل شود.

در این مقاله، جدیدترین فناوری‌ها و تجهیزات در شبکه برق فشار ضعیف، شبکه برق فشار متوسط، شبکه روشنائی معابر و سایر بخش‌های مهم شبکه بررسی شده، دستورالعمل‌ها و بخشنامه‌های مرتبط تشریح می‌شوند، و همچنین تولیدکنندگان معتبر داخلی و خارجی معرفی خواهند شد.

2. چشم‌انداز کلی بازار تجهیزات برقی :

بازار تجهیزات برقی تحت تأثیر عوامل زیر قرار دارد :

• دیجیتال‌سازی شبکه‌ها: استفاده از حسگرهای هوشمند، پایش وضعیت (Condition Monitoring) و اتوماسیون توزیع (DMS/SCADA).
• تمرکز بر ایمنی: توسعه تجهیزات با ایزولاسیون بهتر، حفاظت پیشرفته و رعایت استانداردهای حریم.
• بهینه‌سازی بهره‌برداری: کاهش تلفات فنی و غیرفنی با بهبود طراحی شبکه‌ها.
• پایداری و انرژی‌های تجدیدپذیر: اتصال منابع پراکنده (Distributed Generation) و مدیریت بار.

در ایران، شرکت توانیر با صدور بخشنامه‌ها، ایجاد سامانه‌های ثبت اطلاعات و یکپارچه‌سازی استانداردها، چارچوب مشخصی برای انتخاب و استفاده از تجهیزات فراهم کرده است.

3. شبکه برق فشار ضعیف ( LV ) – معرفی و تجهیزات جدید :

شبکه فشار ضعیف معمولاً تا ولتاژ نامی ۱ کیلوولت را شامل می‌شود و نقش آن، توزیع برق از پست‌های محلی به مصرف‌کنندگان است.

تجهیزات جدید در این بخش شامل :

• کابل خودنگهدار (ABC) با روکش XLPE مقاوم در برابر UV
• تابلوهای توزیع پیشرفته با کلیدهای مینیاتوری (MCB) و محافظ جان (RCD)
• یراق‌آلات فلزی و غیر فلزی مقاوم در برابر خوردگی
• جعبه‌های انشعاب ضدسرقت با قفل‌های ایمن
• سامانه‌های پایش مصرف برای شناسایی تلفات

مزیت تجهیزات نوین :

• افزایش ایمنی عمومی
• کاهش خرابی‌ها و اتصالی‌ها
• بهبود کیفیت ولتاژ

4. کابل خودنگهدار – ساختار، مزایا و استانداردها :

ساختار کابل خودنگهدار :

1. هادی‌های آلومینیومی روکش‌دار
2. مسنجر فولادی روکش‌دار به‌عنوان سیم نگهدارنده
3. روکش عایقی از جنس XLPE یا PE مقاوم در برابر اشعه خورشید

مزایا :

• کاهش خطر برق‌گرفتگی
• قابلیت عبور از معابر باریک (رفع حریم)
• طول عمر بیشتر نسبت به هادی‌های لخت
• کاهش نیاز به یراق‌آلات سنگین

استانداردها :

• IEC 60502-1
• ISIRI 3569
• الزامات فنی توانیر (پیوست پ-۱۲ از بسته استاندارد کابل‌های شبکه توزیع)

5. شبکه برق فشار متوسط ( MV ) – سلول‌ها و کوبیکل‌ها :

شبکه فشار متوسط (۱ تا ۳۳ کیلوولت) وظیفه انتقال انرژی از پست‌های فوق‌توزیع به پست‌های محلی و مصرف‌کنندگان بزرگ را دارد.

تجهیزات جدید :

• سلول و کوبیکل GIS (گازی) و AIS هوایی (با کلید خلأ یا SF6)
• رله‌های دیجیتال حفاظتی با ثبت رخداد و ارتباطات SCADA
• سیستم پایش وضعیت آنلاین برای ترانس‌ها و سوئیچگیرها

مزایا :

• افزایش قابلیت اطمینان
• کاهش زمان خاموشی
• امکان اتوماسیون و کنترل از راه دور

6. یراق‌آلات فلزی و غیر فلزی – نقش در ایمنی و کارایی :

یراق‌آلات شامل تمام متعلقات نصب، مهار و اتصال هادی‌ها و کابل‌هاست.

انواع پرکاربرد :

• کلمپ مهاری و نگهدارنده
• اسپیسر و اسپن‌بلاک
• ترمینیشن‌های کابل
• بست‌های کمربندی مقاوم به UV

ویژگی‌های کلیدی :

• مقاومت مکانیکی بالا
• ضدزنگ و ضدخوردگی
• سازگاری با کابل‌های خودنگهدار و هادی‌های لخت

7. شبکه روشنائی معابر – فناوری‌های نوین و الزامات توانیر :

شبکه روشنائی معابر برای ایمنی و رفاه شهروندان ضروری است.

تجهیزات نوین :

• چراغ‌های LED با راندمان نوری بالای ۱۲۰ لومن بر وات
• درایورهای با ضریب توان ≥ ۰٫۹۵
• سیستم‌های کنترل هوشمند روشنایی

الزامات توانیر :

• درجه حفاظت IP مناسب
• شاخص نگهداشت شار نوری
• کلاس عایقی مشخص

8. تجهیزات و متعلقات – اجزای تکمیلی شبکه‌های توزیع :

تجهیزات و متعلقات شامل مواردی هستند که در عملکرد ایمن و پایدار شبکه نقش پشتیبان دارند :

• ترمینال ریلی
• داکت و کانال کابل
• کلیدهای حفاظتی
• رله‌های کنترلی

9. حفاظت و ایمنی – دستورالعمل‌ها و بخشنامه‌ها :

حفاظت در شبکه برق برای جلوگیری از خرابی و خسارت ضروری است.

• دستورالعمل حفاظت شبکه توزیع: حداقل واحدهای حفاظتی موردنیاز، تست‌های عملکردی
• دستورالعمل رله دیجیتال: معیارهای پذیرش، تست نوعی و روتین
• آیین‌نامه حریم خطوط برق: تعیین فواصل ایمن برای خطوط فشار ضعیف و متوسط

10. رفع حریم – تعاریف، قوانین و روش‌های اجرایی :

رفع حریم به معنای کاهش یا حذف خطرات ناشی از نزدیک‌شدن تأسیسات برقی به مناطق مسکونی یا موانع طبیعی است.

روش‌ها :

1. استفاده از کابل خودنگهدار
2. اجرای کابل زمینی
3. جابه‌جایی مسیر خطوط

11. دستورالعمل‌ها و بخشنامه‌های توانیر – بررسی کامل :

• الزامات کابل خودنگهدار
• الزامات چراغ‌های LED
• راهنمای محاسبات طراحی شبکه توزیع
• دستورالعمل مطالعات توسعه فیدر فشار متوسط
• رویه‌های حفاظت و هماهنگی رله‌ها

12. روندهای فناوری و نوآوری‌های جهانی :

• سوئیچگیر دیجیتال
• RMU هوشمند
• پایش وضعیت ترانسفورماتورها
• نرم‌افزارهای مدیریت دارایی

13. تولیدکنندگان معتبر تجهیزات برقی داخلی و خارجی :

13.1. تولیدکنندگان داخلی ایران :

الف) ایران ترانسفو :

• حوزه فعالیت: تولید ترانسفورماتورهای توزیع، قدرت و ویژه
• محصولات شاخص: ترانسفورماتور توزیع روغنی، ترانسفورماتور خشک رزینی، پست‌های کمپکت
• مزیت‌ها: پوشش بیش از ۷۰٪ نیاز کشور به ترانسفورماتور، دارای گواهینامه‌های بین‌المللی IEC
• وب‌سایت: www.iran-transfo.com

ب) پارس‌سویچ :

• حوزه فعالیت: تولید کلیدهای فشار متوسط، سلول و کوبیکل، بریکرهای GIS و AIS
• محصولات شاخص: سلول GIS فشار متوسط، کلید قطع بار، ریکلوزر
• وب‌سایت: www.parsswitch.com

پ) کابل ابهر :

• حوزه فعالیت: تولید انواع کابل فشار ضعیف، فشار متوسط، کابل خودنگهدار و کابل‌های خاص
• محصولات شاخص: کابل خودنگهدار ۲۰ کیلوولت، کابل زمینی XLPE، کابل مقاوم در برابر حریق
• وب‌سایت: www.abharcable.com

ت) سیمکو (سیم و کابل مشهد) :

• حوزه فعالیت: تولید سیم و کابل مسی و آلومینیومی برای کاربردهای خانگی و صنعتی
• محصولات شاخص: کابل‌های زمینی فشار ضعیف، سیم‌های ساختمانی، کابل افشان
• وب‌سایت: www.simcocable.com

ث) مسین کابل یزد :

• حوزه فعالیت: تولید کابل‌های خودنگهدار، زمینی و کابل‌های ضد شعله
• محصولات شاخص: کابل خودنگهدار ۴ رشته، کابل مقاوم در برابر اشعه UV
• وب‌سایت: www.yazdcable.ir

13.2. تولیدکنندگان بین‌المللی :

الف) ABB (سوئیس – سوئد) :

• حوزه فعالیت: تجهیزات برق فشار متوسط و فشار قوی، اتوماسیون شبکه
• محصولات شاخص: سلول GIS، ترانسفورماتور قدرت، سیستم‌های کنترل و حفاظت دیجیتال
• وب‌سایت: www.abb.com

ب) Siemens (آلمان) :

• حوزه فعالیت: تولید تجهیزات توزیع و انتقال برق، اتوماسیون صنعتی
• محصولات شاخص: تابلوهای فشار متوسط، رله‌های حفاظتی، ترانسفورماتور خشک
• وب‌سایت: www.siemens.com

پ) Schneider Electric (فرانسه) :

• حوزه فعالیت: مدیریت انرژی و اتوماسیون
• محصولات شاخص: RMU هوشمند، کلیدهای قدرت، سیستم‌های توزیع هوشمند
• وب‌سایت: www.se.com

ت) Prysmian Group (ایتالیا) :

• حوزه فعالیت: بزرگترین تولیدکننده کابل در جهان
• محصولات شاخص: کابل‌های فشار قوی، کابل زیردریایی، کابل مقاوم در برابر آتش
• وب‌سایت: www.prysmiangroup.com

ث) Eaton (ایالات متحده) :

• حوزه فعالیت: تجهیزات حفاظت، قطع و وصل و مدیریت توان
• محصولات شاخص: کلیدهای قطع مدار، تجهیزات UPS، تابلو برق صنعتی
• وب‌سایت: www.eaton.com

14. منابع

برای اطلاعات بیشتر و دقیق‌تر در مورد تجهیزات برقی فشار ضعیف، می‌توان به منابع زیر مراجعه کرد :

• وب‌ سایت شرکت توانیر: https://tavanir.org.ir
• وب‌سایت IEEE برای مقالات علمی: http://www.ieee.org
• کتاب "اصول برق و شبکه" نوشته جان اسمیت
• راهنماهای نصب و استانداردهای صنعت برق
• وب‌سایت‌های تخصصی تجهیزات برق: https://electrical-engineering-portal.com