انواع تابلوهای توزیع برق فشارمتوسط

مقدمه:

تابلوهای برق فشارمتوسط (Medium Voltage Switchgear) یکی از مهم‌ترین تجهیزات در شبکه‌های توزیع برق هستند که وظیفه اصلی آن‌ها کنترل، حفاظت و مدیریت انرژی الکتریکی در سطوح ولتاژی بین ۱ کیلوولت تا ۳۶ کیلوولت است. این تابلوها در پست‌های توزیع شهری، صنایع بزرگ، کارخانجات، مراکز تجاری و شبکه‌های برق منطقه‌ای مورد استفاده قرار می‌گیرند.

عملکرد صحیح تابلوهای فشارمتوسط تأثیر مستقیمی بر ایمنی شبکه، کاهش خاموشی‌ها، جلوگیری از آسیب تجهیزات و بهبود کیفیت توان دارد. با توجه به توسعه شبکه‌های توزیع و نیاز به هوشمندسازی آن‌ها، انتخاب نوع مناسب تابلو اهمیت بسیار زیادی پیدا کرده است.

فهرست مطالب:

1. تعریف تابلو برق فشارمتوسط
2. اهمیت تابلوهای توزیع فشارمتوسط در شبکه‌های شهری و صنعتی
3. انواع تابلوهای فشارمتوسط
4. اجزای اصلی تابلوهای فشارمتوسط
5. استانداردها و الزامات توانیر و شرکت‌های توزیع
6. نکات ایمنی در نصب و بهره‌برداری
7. فناوری‌های نوین در تابلوهای فشارمتوسط
8. تولیدکنندگان داخلی و خارجی معتبر
9. جمع‌بندی
10. منابع معتبر
11. پرسش و پاسخ‌های متداول

تعریف تابلو برق فشارمتوسط:

تابلو برق فشارمتوسط مجموعه‌ای از کلیدها، فیوزها، مقره‌ها، ترانس‌های جریان و ولتاژ (CT و PT)، رله‌های حفاظتی و باس‌بارها است که در یک محفظه فلزی یا عایق گازی قرار گرفته و وظیفه اصلی آن عبارت است از:

• قطع و وصل جریان در شرایط عادی و اضطراری
• حفاظت شبکه در برابر خطاها و اتصال کوتاه
• اندازه‌گیری و مانیتورینگ توان الکتریکی
• کنترل و توزیع انرژی در شبکه‌های فشارمتوسط

اهمیت تابلوهای توزیع فشارمتوسط در شبکه‌های شهری و صنعتی:

• تضمین پایداری و قابلیت اطمینان شبکه توزیع
• کاهش خاموشی‌ها و بهبود شاخص‌های SAIDI و SAIFI
• حفاظت از تجهیزات گران‌قیمت مانند ترانسفورماتورها و کابل‌ها
• امکان هوشمندسازی شبکه توزیع و اتصال به سیستم‌های SCADA
• مدیریت بار و کاهش تلفات انرژی

انواع تابلوهای فشارمتوسط:

تابلو Metal Enclosed

• محفظه فلزی بسته که تجهیزات در آن قرار دارند.
• ایمنی بالا در برابر تماس مستقیم.
• پرکاربرد در شبکه‌های شهری و صنعتی.

تابلو Metal Clad

• دارای محفظه‌بندی مجزا برای هر بخش (کلید، باس‌بار، کابل).
• امکان تعمیر و نگهداری بدون خاموشی کل تابلو.
• مناسب برای صنایع حساس.

تابلو GIS (Gas Insulated Switchgear)

• تجهیزات در محفظه‌ای پر از گاز SF6 قرار می‌گیرند.
• ابعاد کوچک، قابلیت اطمینان بالا و طول عمر زیاد.
• کاربرد در نیروگاه‌ها، متروها، مراکز شهری با محدودیت فضا.

تابلو AIS (Air Insulated Switchgear)

• عایق اصلی هوا است.
• هزینه کمتر نسبت به GIS.
• نیاز به فضای بیشتر و نگهداری دوره‌ای.

تابلو کشویی (Withdrawable)

• اجزای کلیدی به صورت کشویی طراحی شده‌اند.
• امکان تعمیر سریع بدون خاموشی کل سیستم.
• پرکاربرد در صنایع نفت، گاز و پتروشیمی.

تابلو Compact Substation

• ترکیب ترانسفورماتور + تابلو فشارمتوسط + تابلو فشارضعیف در یک مجموعه.
• مناسب برای مناطق شهری متراکم.
• نصب سریع و اشغال فضای کم.

تابلو Indoor و Outdoor

• Indoor: نصب در داخل ساختمان یا پست‌های بسته.
• Outdoor: طراحی مقاوم در برابر شرایط جوی، نصب در فضای باز.

اجزای اصلی تابلوهای فشارمتوسط:

• کلیدهای قدرت (Circuit Breakers): قطع و وصل جریان و حفاظت در برابر خطا.
• رله‌های حفاظتی: تشخیص خطا و فرمان قطع به کلیدها.
• ترانس‌های جریان (CT) و ولتاژ (PT): اندازه‌گیری و حفاظت.
• مقره‌ها و باس‌بارها: انتقال ایمن جریان.
• کابلشوها و اتصالات: اتصال مطمئن کابل‌ها به تجهیزات.
• سیستم ارتینگ: تضمین ایمنی کارکنان و تجهیزات.

استانداردها و الزامات توانیر و شرکت‌های توزیع:

• رعایت استاندارد IEC 62271 برای تجهیزات فشارمتوسط.
• تاییدیه Type Test برای کلیدها و تابلوها.
• الزامات شرکت توانیر برای طراحی و بهره‌برداری.
• اتصال به سیستم‌های SCADA جهت مانیتورینگ.
• رعایت استانداردهای زیست‌محیطی (کاهش نشتی SF6).

نکات ایمنی در نصب و بهره‌برداری:

• استفاده از تجهیزات حفاظتی شخصی (PPE).
• تست عایقی قبل از بهره‌برداری.
• رعایت فواصل ایزولاسیون.
• سیستم ارتینگ مناسب.
• آموزش تیم‌های بهره‌برداری بر اساس دستورالعمل توانیر.

فناوری‌های نوین در تابلوهای فشارمتوسط:

• دیجیتال‌سازی تابلوها و استفاده از رله‌های حفاظتی دیجیتال.
• اتصال به اینترنت اشیا (IoT) برای پایش آنلاین.
• استفاده از هوش مصنوعی برای تحلیل خطا و پیش‌بینی خرابی‌ها.
• توسعه تابلوهای Eco-Friendly با گازهای جایگزین SF6.

تولیدکنندگان داخلی و خارجی معتبر:

تولیدکنندگان داخلی:

پارس سوئیچ:

• یکی از بزرگ‌ترین و قدیمی‌ترین تولیدکنندگان تجهیزات فشارمتوسط در ایران.
• تولیدکننده انواع کلیدهای قدرت (VCB، LBS، GIS) و تابلوهای AIS و GIS.
• محصولات این شرکت در شبکه‌های توزیع شرکت توانیر و صنایع نفت و گاز استفاده گسترده دارند.
• استاندارد: IEC 62271 تاییدیه توانیر.
• وب‌سایت: www.parsswitch.com

صبا تابلو:

• سازنده انواع تابلوهای Indoor و Outdoor فشارمتوسط.
• توانایی طراحی سفارشی برای صنایع خاص (پتروشیمی، فولاد، معادن).
• استفاده از کلیدهای ABB و Schneider در طراحی‌های ترکیبی.
• دارای تاییدیه KEMA و توانیر.
• وب‌سایت: www.sabatablo.com

نیروترانس:

• علاوه بر ترانسفورماتورهای توزیع، در تولید تابلوهای فشارمتوسط فعال است.
• متخصص در ساخت تابلوهای Compact Substation ترانس + تابلو MV + LV.
• مورد استفاده در شبکه‌های شهری و پروژه‌های EPC.
• وب‌سایت: www.nirootrans.ir

الکترو کویر:

• تولیدکننده انواع تابلوهای Metal Clad و Metal Enclosed.
• توانایی تولید تابلوهای کشویی (Withdrawable) برای صنایع نفت و گاز.
• همکاری با برندهای اروپایی در بخش کلیدها و رله‌ها.
• وب‌سایت: www.elektrokavir.com

شرکت توسعه تابلو برق ایرانیان (TBM):

• متخصص در طراحی و تولید تابلوهای فشارمتوسط Indoor.
• تولید سفارشی برای پروژه‌های ساختمانی بزرگ و مجتمع‌های تجاری.
• وب‌سایت: www.tbmco.ir

تولیدکنندگان خارجی:

Siemens (زیمنس – آلمان):

• پیشرو در تولید تابلوهای GIS و Metal Clad.
• فناوری Smart Grid-ready با قابلیت اتصال مستقیم به SCADA.
• مناسب برای پست‌های شهری و پروژه‌های نیروگاهی.
• وب‌سایت: www.siemens.com

Schneider Electric (اشنایدر – فرانسه):

• ارائه‌دهنده تابلوهای هوشمند MV با رله‌های حفاظتی دیجیتال.
• دارای سری PIX و SM6 برای شبکه‌های توزیع.
• تمرکز بر روی پایداری انرژی و کاهش مصرف SF6.
• وب‌سایت: www.se.com

ABB (سوئیس / سوئد):

• تولیدکننده تجهیزات GIS، AIS و رله‌های حفاظتی.
• ارائه‌دهنده سیستم‌های دیجیتال MicroSCADA برای تابلوهای MV.
• شهرت جهانی در کیفیت و قابلیت اطمینان بسیار بالا.
• وب‌سایت: new.abb.com

Eaton (آمریکا / اروپا):

• سازنده تابلوهای AIS، Metal Clad و تابلوهای صنعتی ویژه معادن.
• تاکید بر ایمنی اپراتور با طراحی Arc Resistant.
• وب‌سایت: www.eaton.com

Hyundai Electric (کره جنوبی):

• تولیدکننده تابلوهای Outdoor برای مناطق مرطوب و ساحلی.
• قیمت مناسب‌تر نسبت به برندهای اروپایی.
• استفاده گسترده در پروژه‌های آسیایی و خاورمیانه.
• وب‌سایت: www.hyundai-electric.com

Mitsubishi Electric (ژاپن):

• تخصصی در تولید GIS فشارمتوسط و فشارقوی.
• عمر طولانی تجهیزات (بیش از ۳۰ سال) و قابلیت اطمینان بالا.
• وب‌سایت: www.mitsubishielectric.com

جمع‌بندی:

تابلوهای برق فشارمتوسط به‌عنوان قلب شبکه‌های توزیع انرژی، نقش کلیدی در پایداری، حفاظت و کنترل شبکه دارند. انتخاب نوع تابلو (GIS، AIS، Metal Clad و …) باید بر اساس شرایط پروژه، فضای موجود، الزامات ایمنی و هزینه‌ها انجام شود. با پیشرفت فناوری، تابلوهای فشارمتوسط به سمت هوشمندسازی، دیجیتال‌سازی و سازگاری با محیط‌زیست حرکت می‌کنند.

منابع معتبر:

1. استانداردهای توانیر: www.tavanir.org.ir
2. IEEE Power & Energy Society: www.ieee-pes.org
3. وب‌سایت شرکت توانیر: دستورالعمل‌ها و الزامات فنی تابلوهای فشارمتوسط: www.tavanir.org.ir
4. استاندارد IEC 62271: استاندارد بین‌المللی تابلوهای فشارمتوسط و کلیدهای قدرت: www.iec.ch
5. گزارش‌های فنی IEEE و CIGRE: مقالات و تحقیقات تخصصی در زمینه شبکه‌های توزیع و تابلوهای برق: ieeexplore.ieee.org و www.cigre.org