انواع تابلوهای توزیع برق فشارضعیف

مقدمه:

تابلوهای توزیع برق فشارضعیف یکی از مهم‌ترین اجزای شبکه‌های توزیع شهری، صنعتی و ساختمانی هستند که وظیفه اصلی آن‌ها مدیریت، حفاظت و کنترل جریان برق در محدوده ولتاژی زیر ۱۰۰۰ ولت ( معمولاً ۲۳۰ تا ۴۰۰ ولت ) است. انتخاب، طراحی، نصب و نگهداری صحیح تابلوهای توزیع برق فشارضعیف نقش کلیدی در ایمنی شبکه، کاهش تلفات انرژی، حفاظت از تجهیزات و افزایش عمر مفید شبکه برق دارد. در این مقاله به‌صورت جامع به بررسی انواع تابلوهای توزیع برق فشارضعیف، اجزای اصلی آن‌ها، استانداردها و الزامات توانیر، فناوری‌های نوین، تولیدکنندگان داخلی و خارجی و پرسش‌های متداول پرداخته می‌شود.

فهرست مطالب:

1. تعریف تابلوهای توزیع برق فشارضعیف
2. اهمیت تابلوهای فشارضعیف در شبکه‌های توزیع
3. اجزای اصلی تابلوهای فشارضعیف
4. انواع تابلوهای توزیع برق فشارضعیف
5. تجهیزات حفاظتی و کنترلی در تابلوهای فشارضعیف
6. الزامات ایمنی و استانداردهای توانیر و شرکت‌های توزیع
7. فناوری‌های نوین در تابلوهای فشارضعیف
8. تولیدکنندگان داخلی تابلوهای فشارضعیف
9. تولیدکنندگان معتبر خارجی تابلوهای فشارضعیف
10. جمع‌بندی
11. منابع معتبر
12. پرسش و پاسخ‌های متداول

1. تعریف تابلوهای توزیع برق فشارضعیف:

تابلو برق فشارضعیف محفظه‌ای فلزی یا عایق است که تجهیزات برقی مانند کلیدها، فیوزها، شینه‌ها، رله‌ها و سیستم‌های حفاظتی در آن نصب می‌شوند. وظیفه اصلی تابلوها شامل:

• توزیع انرژی الکتریکی به بخش‌های مختلف شبکه
• حفاظت از تجهیزات در برابر اتصال کوتاه، اضافه بار و نوسانات ولتاژ
• مدیریت بار و کنترل جریان برق
• ایمنی مصرف‌کنندگان و کارکنان برق

2. اهمیت تابلوهای فشارضعیف در شبکه‌های توزیع:

اهمیت تابلوها در شبکه‌های شهری و صنعتی عبارت است از:

• تضمین ایمنی شبکه برق و جلوگیری از حوادث برقی
• امکان قطع و وصل سریع در شرایط اضطراری
• کاهش تلفات انرژی با مدیریت صحیح جریان
• افزایش طول عمر تجهیزات با حفاظت مناسب
• قابلیت کنترل و پایش بار در شبکه‌های توزیع

3. اجزای اصلی تابلوهای فشارضعیف:

اجزای تابلوها شامل:

• کلیدهای فشارضعیف و اتوماتیک (MCB، MCCB، ACB) برای حفاظت و قطع و وصل
• فیوزها برای حفاظت در برابر جریان‌های خطا
• شینه‌های مسی یا آلومینیومی برای انتقال جریان
• کنتاکتورها و رله‌ها برای کنترل بار
• مقره‌ها و کابلشوها برای اتصالات ایمن
• یراق‌آلات و بست‌ها برای نصب و استحکام تجهیزات
• محفظه فلزی تابلو که باید دارای درجه حفاظتی (IP) مناسب باشد

4. انواع تابلوهای توزیع برق فشارضعیف:

4.1. تابلو توزیع اصلی (Main Distribution Board – MDB):

• وظیفه: دریافت برق از ترانسفورماتور یا پست و توزیع آن به تابلوهای فرعی.
• ویژگی‌ها: دارای کلید اصلی و فیوزهای حفاظتی قدرتمند.
• کاربرد: در شبکه‌های شهری، صنعتی و ساختمان‌های بزرگ.

4.2. تابلو کنتوری و اندازه‌گیری:

• وظیفه: ثبت میزان مصرف برق و اندازه‌گیری پارامترهای الکتریکی.
• شامل: کنتورهای تک‌فاز و سه‌فاز، تجهیزات اندازه‌گیری دیجیتال.
• کاربرد: ساختمان‌ها، صنایع کوچک و مشترکان خانگی.

4.3. تابلوهای فرعی (Sub Distribution Board – SDB):

• وظیفه: توزیع انرژی از تابلو اصلی به بخش‌های مختلف.
• کاربرد: در واحدهای ساختمانی یا بخشی از کارخانه‌ها.

4.4. تابلو بانک خازنی:

• وظیفه: اصلاح ضریب توان (Power Factor Correction).
• اهمیت: کاهش تلفات انرژی و جلوگیری از جریمه‌های شرکت توزیع.
• اجزا: خازن‌ها، کلیدهای اتوماتیک، رله کنترل توان راکتیو.

4.5. تابلوهای موتورکنترل (Motor Control Center – MCC):

• وظیفه: کنترل و حفاظت موتورهای الکتریکی.
• اجزا: کنتاکتور، رله حرارتی، کلید اتوماتیک.
• کاربرد: صنایع تولیدی و کارخانه‌ها.

4.6. تابلو اتوماسیون و هوشمند:

• وظیفه: کنترل و مانیتورینگ هوشمند بارها و تجهیزات.
• ویژگی: اتصال به سیستم‌های SCADA و IoT.
• کاربرد: شبکه‌های توزیع مدرن و شهرهای هوشمند.

5. تجهیزات حفاظتی و کنترلی در تابلوهای فشارضعیف:

• کلیدهای اتوماتیک MCCB و ACB برای حفاظت در برابر اتصال کوتاه
• کلید محافظ جان (RCD) برای حفاظت در برابر نشتی جریان و برق‌گرفتگی
• فیوزهای فشارضعیف برای حفاظت سریع
• رله‌ها و کنتاکتورها برای کنترل تجهیزات
• سیستم ارتینگ برای ایمنی کارکنان و تجهیزات

6. الزامات ایمنی و استانداردهای توانیر و شرکت‌های توزیع:

• رعایت استانداردهای IEC 61439 و IEC 60947
• استفاده از تجهیزات دارای تاییدیه نوع (Type Test)
• نصب تابلو با فاصله ایمن از دیوارها و تجهیزات دیگر
• استفاده از درجه حفاظتی مناسب IP 54 یا بالاتر
• الزام به رعایت دستورالعمل‌های شرکت توانیر و شرکت‌های توزیع برق منطقه‌ای

7. فناوری‌های نوین در تابلوهای فشارضعیف:

• دیجیتال‌سازی تابلوها با استفاده از کلیدها و رله‌های هوشمند
• اتصال به سیستم SCADA برای مانیتورینگ لحظه‌ای
• استفاده از سنسورها و IoT برای پایش دما، رطوبت و وضعیت تجهیزات
• افزایش ایمنی و کارایی با هوش مصنوعی در مدیریت بار

8. تولیدکنندگان داخلی تابلوهای فشارضعیف:

ایران در حوزه تولید تابلوهای فشارضعیف پیشرفت قابل توجهی داشته و بسیاری از شرکت‌ها با استانداردهای بین‌المللی فعالیت می‌کنند. مهم‌ترین تولیدکنندگان داخلی عبارت‌اند از:

8.1. پارس سوئیچ:

• سابقه: یکی از قدیمی‌ترین شرکت‌ها در زمینه تجهیزات برق.
• محصولات: تابلوهای فشارضعیف و فشارقوی، کلیدهای قدرت، رله‌های حفاظتی.
• ویژگی‌ها: بهره‌گیری از فناوری‌های زیمنس و ABB در طراحی.
• وب‌سایت: parsswitch.com

8.2. الکترونیک توان آفرین:

• تخصص: طراحی و ساخت تابلوهای برق صنعتی و بانک خازنی.
• ویژگی: اجرای پروژه‌های سفارشی بر اساس نیاز صنایع.
• مزیت: استفاده از تجهیزات برندهای معتبر مانند Schneider و Siemens.

8.3. شرکت شهاب توزیع:

• زمینه فعالیت: تولید تابلوهای توزیع، یراق‌آلات و متعلقات برقی.
• محصولات: تابلوهای توزیع شهری، تابلوهای Outdoor مقاوم در برابر شرایط جوی.

8.4. تابلو برق ایران:

• محصولات: انواع تابلوهای توزیع، کنترل موتور (MCC) و بانک خازنی.
• ویژگی: اجرای پروژه‌های بزرگ در حوزه صنعتی و ساختمانی.

8.5. صبا تابلو:

• تخصص: تولید تابلوهای فشارضعیف با تاییدیه توانیر.
• ویژگی: ارائه خدمات طراحی، نصب و نگهداری.

9. تولیدکنندگان خارجی تابلوهای فشارضعیف:

در سطح جهانی برندهای بزرگی فعالیت دارند که محصولاتشان در ایران نیز استفاده می‌شود.

9.1. Siemens (زیمنس – آلمان):

• محصولات: تابلوهای فشارضعیف، کلیدهای هوشمند، رله‌های حفاظتی.
• ویژگی: نوآوری در دیجیتال‌سازی تابلوها و اتصال به SCADA.
• وب‌سایت: siemens.com

9.2. Schneider Electric (اشنایدر – فرانسه):

• محصولات: تابلوهای برق هوشمند، کلیدهای MCCB، بانک‌های خازنی.
• ویژگی: پیشگام در تجهیزات هوشمند و راهکارهای انرژی سبز.
• وب‌سایت: se.com

9.3. ABB (سوئیس – سوئد):

• محصولات: تابلوهای فشارضعیف ماژولار، کلیدهای حفاظتی، سیستم‌های اتوماسیون.
• ویژگی: تمرکز بر افزایش ایمنی و کاهش تلفات انرژی.
• وب‌سایت: global.abb

9.4. Eaton (ایتون – آمریکا):

• محصولات: تابلوهای فشارضعیف صنعتی، سیستم‌های مدیریت بار و تجهیزات حفاظتی.
• ویژگی: تمرکز بر بهره‌وری انرژی و سیستم‌های پایدار.
• وب‌سایت: eaton.com

9.5. LS Electric (ال‌اس – کره جنوبی):

• محصولات: کلیدهای اتوماتیک، تابلوهای توزیع صنعتی.
• ویژگی: قیمت رقابتی و کیفیت بالا، پرکاربرد در پروژه‌های آسیایی.
• وب‌سایت: ls-electric.com

9.6. Legrand (لگراند – فرانسه):

• محصولات: تابلوهای برق ساختمانی، فیوزها، کلیدها و پریزهای صنعتی.
• ویژگی: تمرکز بر پروژه‌های ساختمانی و هوشمندسازی ساختمان.
• وب‌سایت: legrand.com

10. جمع‌بندی:

تابلوهای توزیع برق فشارضعیف ستون فقرات شبکه‌های شهری و صنعتی هستند. انتخاب صحیح نوع تابلو، رعایت استانداردها، استفاده از تجهیزات حفاظتی و توجه به فناوری‌های نوین می‌تواند موجب افزایش ایمنی، کاهش تلفات انرژی و بهبود پایداری شبکه برق شود.

11. منابع معتبر:

1. وب ‌سایت توانیر
2. استاندارد IEC
3. استاندارد ملی ایران برای تابلوهای فشارضعیف - ISIRI 4390
4. دستورالعمل‌های طراحی و بهره‌برداری تابلوها – شرکت توانیر
5. مقالات مرتبط با تابلوهای برق و توزیع انرژی – IEEE Power & Energy Magazine
6. کتاب مهندسی برق قدرت – سیستم‌های توزیع (ترجمه دانشگاه صنعتی شریف)